Chaco Kanyonu’nun eski sakinleri kafa bantlı kütükler taşımış olabilir

Sabah güneşi ağaçların arasından süzülürken, Rodger Kram kendisini yaklaşan maratona hazırladı. Ama eskiden koştuğu türden değil.

Colorado Boulder Üniversitesi’nde bir fizyolog olan Kram, kırsal bir toprak yolun sonunda lisans öğrencisi James Wilson’ın yanında duruyordu. Her biri kafasına bir naylon dokuma kayış taktı. Askılarının alt kısmına – tumplines adı verilen – bir kütük ikilinin sırtlarının alt kısmına yatay olarak dayanıyordu.

İkili, Chaco Kanyonu’nun eski insanlarının yaklaşık 1000 yıl önce kereste taşımış olma ihtimalini tekrarlamak için 25 kilometrelik bir yürüyüşe çıkmak üzereydi (SN: 5/17/17). Günün sonunda, başarılı yolculukları, 22 Şubat’ta Journal of Archaeological Science: Reports’ta yayınlanan habere göre, tümsek halatları olan iki kişinin Chaco, Kram, Wilson ve meslektaşlarına bir kereste taşımasının sadece birkaç gün süreceğini gösterdi.

New Mexico’nun kuzeybatı köşesinde yer alan Chaco Canyon, MS 850 ile 1200 yılları arasında inşa edilmiş büyük yapılara ev sahipliği yapıyor. Büyük evler adı verilen çok katlı taş binaların çatıları, yaklaşık 5 metre uzunluğunda ve 22 santimetre çapında ahşap kirişlere sahipti. Site, bu boyutta en az 200.000 kereste içeriyordu.

New Mexico’daki Chaco Culture Ulusal Tarih Parkı’ndaki bu büyük evin kalıntıları, Chacoan toplumunun merkezi olarak kabul edilen bir kompleks olan Pueblo Bonito’nun bir parçasıdır.John Elk III/The Image Bank/Getty Images Plus

Ancak odun, 75 kilometreden daha uzaktaki ormanlardan geldi (SN: 26.09.01). O sırada yük çeken hayvanlar ve tekerlekler orada değildi ve keresteler sürüklenmiş gibi görünmüyor. Bilim adamları, günümüzün Diné ve Pueblo halklarının ataları olan eski insanların büyük keresteleri nasıl hareket ettirdiği karşısında şaşkına dönüyor.

1986 yılında yapılan bir araştırma, kiriş olarak kullanılan her bir kütüğün 275 kilogramlık bir kütleye sahip olduğunu öne sürdü. Ancak Kram bu sayının doğru olamayacağından şüpheleniyordu.

2016 yılında, evinin dışındaki bir ağacın bir bölümünü – Chaco’da kullanılan aynı türden kızılçam – kesti ve banyo terazisinde tarttı. Daha sonra 5 metre uzunluğundaki bir kerestenin 90 kilograma yakın olacağını tahmin etti. Bu keşif, Chaco Kanyonu kerestelerinin kütlelerini 85 ila 140 kilogram olarak yeniden hesaplayan 2022 tarihli bir araştırmaya yol açtı.

Kram, “Ağırlığın makul olduğunu anladığımız anda onları taşımak istedim” diyor.

O ve Wilson, keresteleri taşımak için tümsek halatlarının kullanılmış olabileceğini öne sürdüler. Bu kafa bantları, yerleşik olan her kıtada bulundu ve en az yaklaşık 2000 yıl öncesinden beri kullanıldığı düşünülüyor. Nepal’deki profesyonel hamallar tarafından olduğu gibi, ağır yükleri taşımak için hala yaygın olarak kullanılmaktadırlar. Başın tepesine – servikal omurga ile aynı hizada olacak şekilde – bağlı kargo sırtın küçük kısmına dayanan bir tümsek yerleştirilir.

Wilson (solda) ve Kram (sağda), kerestelerini Nepalli hamalların kullandığı çubuklardan esinlenerek tokma adı verilen T şeklindeki tahta çubuklara dayayarak kafalarını dinlendiriyor.Patrick Campbell/CU Boulder

Chaco halkının tümen halatlarını kereste taşımak için kullandığına dair bir kanıt bulunmamakla birlikte, onları su gemileri gibi diğer nesneleri taşımak için kullandıklarına dair kanıtlar var.

Tumpline kereste taşımacılığının insanlar tarafından mümkün olup olmadığını görmek için Kram ve Wilson, 2020 yazında üç ay boyunca eğitim alarak yük ağırlıklarını ve yürüme sürelerini kademeli olarak artırdı. Oradan geçen yabancılar şaşkınlıklarını gizleyemediler.

Son gün çift, havada kurutulmuş bir kızılçam taşıyarak 25 kilometre yürüdü, Chaco halkı keresteleri bu şekilde hazırlamış olabilir. 60 kilogramlık kütük 2,5 metre uzunluğunda ve 24 santimetre çapındaydı. Tüm yürüyüş neredeyse 10 saat sürdü ve tüm kerestenin ağırlığı ikilinin hızını yalnızca biraz yavaşlattı.

Şu anda Aurora’daki Colorado Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde tıp öğrencisi olan Wilson, “Sonunda bunun uygulanabilir olduğu ve paylaştığımız 132 kiloluk kütüğün boynumuzdan çıktığı için mutlu oldum” diyor. Ama “Bunu yapabileceğimizden asla şüphe duymadım.”

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Başa dön tuşu